شێرپەنجەی مەمک یەکێکە لە جۆرە باوەکانی شێرپەنجەی ئافرەتان، کە لە خانەکانی مەمکدا دروست دەبێت. ئەم شێرپەنجەیە کاتێک ڕوودەدات کە خانەکانی مەمک بە شێوەیەکی نائاسایی دەست بە زۆربوون دەکەن و دەتوانێت بۆ شانەکانی دەوروبەر یان تەنانەت بەشەکانی تری لەش بڵاوبێتەوە. شێرپەنجەی مەمک دەتوانێت لە بەشە جیاوازەکانی مەمکەوە دەست پێبکات، لەوانە ڕژێنەکانی مەمک و بۆرییەکانی شیر.

ئەم نەخۆشیە نەک تەنها لە ئافرەتان بەڵکو بە دەگمەن لە پیاوانیشدا بەدی دەکرێت. بەڵام زۆر زیاتر لە ئافرەتاندا بڵاو دەبێتەوە و بەزۆری ئەگەری ڕوودانی زیاترە لە دوای وەستانی سوڕی مانگانە.

ئاماری جیهانی شێرپەنجەی مەمک

بەپێی ئامارە جیهانییەکان شێرپەنجەی مەمک یەکێکە لە شێرپەنجە باوەکان لە جیهاندا. ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی (WHO) ڕاپۆرت دەکات کە ساڵانە نزیکەی ٢ ملیۆن کەس تووشی ئەم نەخۆشییە دەبن. ئەم شێرپەنجەیە یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی مردن بە هۆی شێرپەنجە لە ئافرەتان، بەڵام لە هەمان کاتدا ڕێژەی چاکبوونەوەش بە هۆی پێشکەوتنی پزیشکی و هۆشیاری گشتی لە زیادبووندایە.

لە وڵاتانی پێشکەوتووی وەک ئەمریکا ڕێژەی مانەوەی نەخۆشانی شێرپەنجەی مەمک زیاترە لە ٩٠٪. بەڵام لە وڵاتانی تازەپێگەیشتودا، بەهۆی نەبوونی دەستڕاگەیشتن بە دامەزراوە تەندروستییەکان و دەستنیشانکردنی پێشوەختە، ئەم ژمارەیە کەمترە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە، هەوڵە جیهانییەکان بۆ باشترکردنی هۆشیاری و دامەزراوەکانی دەستنیشانکردن و چارەسەرکردن لە ناوچە کەم خزمەتگوزارییەکان گرنگن.

نیشانەکانی شێرپەنجەی مەمک

لەوانەیە شێرپەنجەی مەمک لە قۆناغە سەرەتاییەکاندا هیچ نیشانەیەکی نەبێت، بەڵام بە تێپەڕبوونی کات ئەم نیشانانەی خوارەوە دەربکەوێت:

1. بوونی گرێیەک لە مەمک یان چەناگە: یەکێک لە نیشانە باوەکانی ئەم نەخۆشییە دەرکەوتنی گرێیەکی ڕەق یان ڕژێنە لە مەمکدا. ئەم گرێیە بەزۆری بێ ئازارە و دەکرێت گۆڕانکاری لە قەبارە و شێوەی مەمکدا لەگەڵیدا بێت.
2. گۆڕانکاری لە شێوەی پێستی مەمک: پێستی مەمک ڕەنگە گۆڕانکارییەکی وەک سووربوونەوە، ئاوسانی یان زبری بەسەردا بێت، کە بە پێستی پرتەقاڵیش ناسراوە.
3. گۆڕانکاری لە گۆی مەمکدا: ڕەنگە هەندێک لە خانمان تووشی گۆڕانکاری لە گۆی مەمکدا ببن، لەوانە شلبوونەوەی گۆی مەمک یان دەردانی نائاسایی لێی.
4.  هەستکردن بە ئازار یان ناڕەحەتی لە مەمکدا: هەرچەندە ئازاری مەمک بەتەنها نیشانەیەکی دیاریکراوی شێرپەنجە نییە، بەڵام ئەگەر نیشانەکانی تری لەگەڵدا بوو، پێویستە سەردانی پزیشک بکەیت.
5.  ئاوسان یان گەورەبوونی لیمفەگرێی چەناگە: ئاوسانی گرێ لیمفاوییەکانی چەناگە یان مل لەوانەیە نیشانەی بڵاوبوونەوەی شێرپەنجە بێت بۆ ئەو ناوچانە.

زوو دەستنیشانکردنی شێرپەنجەی مەمک دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە باشترکردنی دەرئەنجامی چارەسەرکردن و زیادکردنی ئەگەری مانەوە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە زۆر گرنگە ئاگاداری ئەم نیشانانە بیت و لەکاتی خۆیدا سەردانی پزیشک بکەیت بۆ پشکنینی بەردەوام.

شێوازەکانی چارەسەری شێرپەنجەی مەمک

چارەسەری شێرپەنجەی مەمک بەپێی قۆناغی نەخۆشییەکە و جۆری خانە شێرپەنجەییەکان و باری گشتی نەخۆشەکە دەگۆڕێت. لە نێو شێوازە باوەکانی چارەسەری ئەم نەخۆشییە، دەتوانرێت ئاماژە بەمانەی خوارەوە بکرێت:

1. نەشتەرگەری: بەزۆری نەشتەرگەری یەکەم بژاردەی چارەسەرە بۆ ئەم نەخۆشییە. بەپێی قەبارە و شوێنی گرێکە، پزیشکی نەشتەرگەری دەتوانێت بەشێک لە مەمکەکە لاببات (لومپێکتۆمی) یان تەواوی مەمکەکە (ماستێکتۆمی). هەندێک جار گرێ لیمفاوییەکانی چەناگە لادەبرێن بۆ پشکنینی بڵاوبوونەوەی شێرپەنجە.
2. چارەسەری تیشکی: ئەم شێوازە بریتییە لە بەکارهێنانی تیشکی بەهێزی بەرز بۆ کوشتنی خانە شێرپەنجەییەکان. بەزۆری چارەسەری تیشکی دوای نەشتەرگەری دەدرێت بۆ لەناوبردنی هەر خانەیەکی ماوەتەوە.
3. چارەسەری کیمیایی: چارەسەری کیمیایی بریتییە لە بەکارهێنانی دەرمانی دژە شێرپەنجە بۆ کوشتنی خانە شێرپەنجەییەکان. ئەم دەرمانانە ڕەنگە بە شێوەی زارەکی یان بە دەرزی بەکاربهێنرێن و بەزۆری لە قۆناغە پێشکەوتووەکانی نەخۆشییەکەدا بەکاردەهێنرێن.
4. چارەسەری هۆرمۆن: هەندێک لە شێرپەنجەکانی مەمک پشت بە هۆرمۆنی ئیسترۆجین و پرۆجسترۆن دەبەستن. لەم حاڵەتانەدا چارەسەری هۆرمۆن دەتوانێت یارمەتی خاوکردنەوەی گەشەی وەرەم بدات بە ڕێگریکردن لە کاریگەرییەکانی ئەم هۆرمۆنانە یان کەمکردنەوەی ئاستیان.
5. چارەسەری ئامانجدار: چارەسەرە ئامانجدارەکان بە تایبەتی گرنگی بە پرۆتین یان جینەکان دەدەن کە دەبنە هۆی گەشەکردنی خانە شێرپەنجەییەکان. ئەم ڕێگایانە بەزۆری پەیوەندییان بە کاریگەرییە لاوەکییە کەمترەکانەوە هەیە لە چاو چارەسەری کیمیایی تەقلیدی.

هەر نەخۆشێک لەوانەیە بەپێی بارودۆخی تاکەکەسی و جۆری شێرپەنجەکەی یەکێک یان تێکەڵەیەک لەم شێوازانەی چارەسەرکردن وەربگرێت. هەڵبژاردنی باشترین شێوازی چارەسەرکردن بەندە بە دەستنیشانکردنی وردی پزیشک و پێداویستییە تایبەتەکانی نەخۆشەکە.

شێوازەکانی خۆپاراستن لە شێرپەنجەی مەمک

هەرچەندە هیچ ڕێگەیەکی دڵنیا نییە بۆ ڕێگریکردن لە شێرپەنجەی مەمک بە تەواوی، بەڵام هەندێک ڕێکار دەتوانێت مەترسی تووشبوون بەم نەخۆشییە کەم بکاتەوە:

1. ژیانێکی تەندروست: هەبوونی سیستمی خۆراکی هاوسەنگ و چالاکیی جەستەیی بەردەوام و دوورکەوتنەوە لە خواردنەوە کحولییەکان و تووتن یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک.
2. پاراستنی کێشی پێویست: قەڵەوی یەکێکە لەو هۆکارانەی کە ئەگەری تووشبوون بە ئەم نەخۆشییە زیاد دەکات. پاراستنی کێشی تەندروست لە ڕێگەی خۆراک و وەرزشی بەردەوام دەتوانێت ئەم مەترسییە کەم بکاتەوە.
3. پشکنینی بەردەوام: مەمۆگرامی بەردەوام یارمەتیدەرە بۆ زوو دەستنیشانکردنی شێرپەنجەی مەمک. ئەو ژنانەی کە پێشینەی خێزانی تووشی ئەم نەخۆشییە بوون، پێویستە ڕاوێژ بە پزیشکەکەیان بکەن سەبارەت بە کاتی گونجاو و فرێکوێنسیی پشکنین.
4. چارەسەری هۆرمۆنی کۆنتڕۆڵکراو: ئەو خانمانەی چارەسەری هۆرمۆنی بۆ وەستانی سوڕی مانگانە بەکاردەهێنن، پێویستە ڕاوێژ بە پزیشکەکەیان بکەن سەبارەت بە مەترسیەکانی ئەم شێوازە و ماوەی بەکارهێنانی سنووردار بکەن.
5.  خواردنی دەرمانی خۆپارێزی: لە هەندێک حاڵەتدا ئەو خانمانەی مەترسی زۆریان لەسەرە بۆ تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک، هەندێک دەرمانیان پێدەدرێت کە یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجە.

ئەو دەرمانانەی لە چارەسەری شێرپەنجەی مەمکدا بەکاردێن

دەرمانی جیاواز هەیە بۆ چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مەمک کە بەپێی جۆر و قۆناغی شێرپەنجەکە دەنووسرێت. ئەم دەرمانانە دەتوانن یارمەتیدەر بن لە کەمکردنەوەی گەشەی وەرەم و ڕێگری لە بڵاوبوونەوەی شێرپەنجە و کەمکردنەوەی کاریگەرییە لاوەکییەکانی چارەسەرکردن. هەندێک لە دەرمانە باوەکان کە لە چارەسەرکردنی ئەم نەخۆشییە دا بەکاردەهێنرێن بریتین لە:

• تامۆکسیفێن: ئەم دەرمانە بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی شێرپەنجەی مەمک کە هەستیارن بە هۆرمۆنەکان و ڕێگری لە گەشەی خانە شێرپەنجەییەکان دەکات بە ڕێگریکردن لە کاریگەرییەکانی ئیسترۆجین.
• هێرسێپتین: ئەم دەرمانە بۆ ئەو نەخۆشانە بەکاردێت کە شێرپەنجەی مەمکیان هەیە کە HER2 پۆزەتیڤە و یارمەتی کەمکردنەوەی گەشەی وەرەم دەدات لەڕێگەی ئامانجکردنی پرۆتینی تایبەت لە خانە شێرپەنجەییەکان.
• لێترۆزۆڵ: ئەم دەرمانە سەر بە پۆلی ڕێگریکەرانی ئارۆماتاز ​​و بە کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی ئیسترۆجین لە جەستەدا یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی گەشەی وەرەمی هەستیار بە هۆرمۆنەکان.
• Paclitaxel: ئەم دەرمانە چارەسەرێکی کیمیایە بۆ چارەسەرکردنی ئەم نەخۆشییە لە قۆناغە پێشکەوتووەکاندا. ئەم دەرمانە بە ڕێگریکردن لە دابەشبوونی خانەکان گەشەی خانە شێرپەنجەییەکان ڕادەگرێت.

ئەنجام

بەپێی ڕاپۆرتی سایتی پەرستار و کۆمپانیای ئۆرۆڵس هێڵث : شێرپەنجەی مەمک نەخۆشییەکی ئاڵۆز و مەترسیدارە و بە دەستنیشانکردنی پێشوەختە و چارەسەری گونجاو دەتوانرێت ڕێگری لێبکرێت یان تا ڕادەیەکی زۆر چارەسەر بکرێت. زانینی نیشانەکان و ئەنجامدانی پشکنینی بەردەوام و ڕاوێژکردن لەگەڵ پزیشک دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دەستنیشانکردنی پێشوەختە و باشترکردنی ئەنجامی چارەسەرکردن. هاوکات پێشکەوتنی زانستی و توێژینەوە لە بواری چارەسەری شێرپەنجەی مەمک بەردەوامە و هیوای چاکبوونەوە بۆ نەخۆشەکان زیاتر بووە.

سەرچاوەی هەواڵ

Breast cancer

Breast Cancer